Fonksiyon ve Operatör Tipleri

PostgreSQL, çok sayıda fonksiyon ve operatör sunmaktadır. Kullanıcılar, bu gömülü fonksiyon ve operatörlere ilave olarak kendileri de fonksiyon ve operatör tanımı yapabilirler. Sistemde tanımlı tüm fonksiyon ve operatörleri psql’de \df ve \do komutlarıyla listeleyebilirler.

Mantıksal Operatörler

PostgreSQL’de kullanılan mantıksal operatörler AND, OR ve NOT olarak listelenebilir. Örneğin TRUE, FALSE veya NULL değerler alabilecek a ve b gibi iki boolean tipinde değişkenin aldığı değerlere göre AND, OR ve NOT mantıksal operatörlerinin sonuçlar üzerindeki etkileri aşağıdaki tablolarda görülmektedir.

AND ve OR operatörlerinin solundaki ve sağındaki değişkenlerin yer değiştirmesi, sonucu değiştirmez. Fakat bu operatörlerin bir yanında alt ifadelerin olması farklı sonuçlara sebep olabilir.

Karşılaştırma Fonsksiyon ve Operatörler

PostgreSQL’de kullanılan karşılaştırma operatörleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Bu karşılaştırma operatörleri ilgili tüm veri tipleri için kullanılabilir. Bu operatörlerle yapılan karşılaştırmaların tamamında boolean bir ifade geri döner.

Anlatılan bu operatörlere benzer karşılaştırma işlerini yapan ifadeler de bulunmaktadır. Bunlar aşağıda listelenmiştir.

Bunlara ilave olarak NULL olan ve olmayan ifadelerin bulunması için iki tane de fonksiyon bulunmaktadır. Bunlar num_nulls() ve num_nonnulls() fonksiyonlarıdır.

num_nonnulls (1, NULL, 2) ⇒ 2
num_nulls (1, NULL, 2) ⇒ 1

Matematiksel Fonksiyonlar ve Operatörler

Çoğu PostgreSQL tipi için matematiksel operatörler sunulmuştur. Bu operatörler ve örnekleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. En alttaki bitwise operatörler bit ve bit varying tipindeki verilerle integral veri tiplerinde geçerlidir.

Aşağıdaki tablo ise PostgreSQL’deki matematiksel fonksiyonları göstermektedir.

Ayrıca rastgele sayılar üretmek için random() ve setseed(double) fonksiyonları bulunmaktadır. Setseed, random’dan hemen önce kullanılır.

Trigonometrik işlemler içinse sin(x), cos(x), tan(x), cot(x), asin(x), acos(x), atan(x) ve atan2(y,x) fonksiyonları bulunmaktadır. Bu fonksiyonlarda kullanılan x ve y değerleri radyan yerine derece cinsinden girilecekse sind(x), cosd(x), tand(x), cotd(x), asind(x), acosd(x), atand(x) ve atan2d(y,x) fonksiyonları kullanılır. Derece ve radyan fonksiyonları için uygun olanların seçilmesi yerine radians() ve degrees() fonksiyonlarının kullanılarak dönüşüm yapılması da bir seçenektir.

Metinsel Fonsksiyon ve Operatörler

Bu kısımda anlatılacak operatör ve fonksiyonlar char, varchar ve text tipindeki verilerde kullanılabilir. Bazı fonksiyonlar ise bit-string tipindeki verilerde de kullanılabilir.

Binary String Fonsksiyon ve Operatörleri

Bu fonksiyonlar bytea tipindeki kolonlar üzerinde işlevseldir. Bu fonksiyonlar, bazı string fonksiyonlarının bytea veri tipinde uygulanabilir halidir.

Bunlar haricinde binary string tipi verilerin manipülasyonu için btrim(), decode(), encode(), get_bit(), get_byte(), length(), md5(), set_bit(), set_byte(), sha224(), sha256(), sha384(), sha512() fonksiyonları da bulunmaktadır.

Desen Eşleştirme

PostgreSQL’de veri içinde belli bir desene uyan kayıtların getirilmesi önemlidir. Bunu sağlamak için PostgreSQL’de LIKE, SIMILAR TO ve POSIX regex ifadeler kullanılmaktadır. Bu ifadelere örnekler de aşağıda sunulmuştur.

LIKE, kendisinden önce gelen ifade içinde kendinden sonra gelen ifadenin bulunup bulunmadığı hallere bakarken, NOT LIKE tam tersini yapar. Eğer bu operatörler bir SQL sorgusunda WHERE’den sonra kullanılıyorsa arama yapılan kolonda LIKE sonrasında gelen ifadenin doğruluğu test edilir. Örnekleri aşağıda bulunmaktadır.

'abc' LIKE 'abc'    true
'abc' LIKE 'a%'     true
'abc' LIKE '_b_'    true
'abc' LIKE 'c'      false

LIKE yerine ILIKE operatörünü kullanırsak aramada büyük - küçük harf duyarlılığı devre dışı bırakılır. ILIKE, SQL standartında olmayıp PostgreSQL’e özgü bir özelliktir. Desen eşleşmesi için istenen deseni belirlerken herhangi tek karakter için alt çizgi _ karakteri ve herhangi belirsiz / değişken sayıda karakter için yüzde % sembolleri kullanılabilir.

LIKE’a benzer şekilde SIMILAR TO ifadesi de desen eşleşme amaçlı kullanılmaktadır. Bu ikisi arasındaki fark, SIMILAR TO operatörünün POSIX regex ifadelerinde kullanılan çeşitli operatörlerin de desen eşleşme amacıyla kullanıma katılmış olmasıdır. Aşağıdaki ifadeler SIMILAR TO için kullanılabilir.

Aşağıda bazı örnekler verilmiştir:

'abc' SIMILAR TO 'abc'      true
'abc' SIMILAR TO 'a'        false
'abc' SIMILAR TO '%(b|d)%'  true
'abc' SIMILAR TO '(b|c)%'   false

POSIX regex tipi ifadelerin oluşturulabilmesi için aşağıdaki operatörler kullanılabilir. Bunlar için de bazı örnekler verilmiştir.

POSIX ifadeler LIKE ve SIMILAR TO araçlarından çok daha güçlü araçlar içerdiği için bunları kullanarak çok daha kapsamlı desen sorguları oluşturulabilir.

'abc' ~ 'abc'    true
'abc' ~ '^a'     true
'abc' ~ '(b|d)'  true
'abc' ~ '^(b|c)' false

Tarih / Saat Fonsksiyon ve Operatörleri

Tarih ve saat tipi veriler, çok sayıda PostgreSQL operatör ve fonksiyonu kullanılarak birbirine ya da numeric, double, string gibi tiplere dönüştürülebilir. Aşağıda tarih - saat formatlama fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonlarda ilk argüman formatlanacak zaman, ikinci argüman ise format ifadesidir.

Aşağıda bazı örnekler verilmiştir.

Tarih - zaman fonksiyonları ile dört işlem yapılabilir. Burada tarih - zaman tipinde veriler (tarih, zaman, zaman aralığı, saat vs) bileşenleri birbirleriyle dört işleme sokulabilir. Aşağıda örnekleri vardır.

Bunların haricinde çok sayıda tarih / zaman fonksiyonu da bulunmaktadır. Bunlar da aşağıdaki tabloda sunulmuştur.

XML Fonsksiyon ve Operatörleri

Bu bölümde anlatılacak fonksiyonlar ve fonksiyon benzeri ifadeler xml türünde kaydedilmiş veriler üzerinde işlevseldir. Fonksiyon benzeri ifadeler arasında xmlparse ve xmlserialize bulunmakta olup bunlar başka türlerden xml’e ve xml’den başka türlere tip dönüşümü yapmakta kullanılır. Bu fonksiyonların birçoğunun kullanılabilmesi için kurulumun -configure --with-libxml ile konfigüre edilmiş olması gerekmektedir.

SQL verilerinden XML içerik üretmek amacıyla kullanılan bazı fonksiyonlar arasında xmlcomment( ), xmlconcat( ), xmlelement( ), xmlforest( ), xmlpi( ), xmlroot( ), xmlagg( ) sayılabilir. Bu fonksiyonların tamamı, ya çeşitli xml elementlerini ya da bütün bir xml dökümanını oluşturmak için kullanılabilir. Bu fonksiyonlar için bazı örnekler aşağıda verilmiştir.

Örneğin xmlconcat( ) fonksiyonu bir dizi xml değerini birleştirerek tek bir xml içeren tek bir içeriğe dönüştürür.

SELECT xmlconcat('<abc/>', '<bar>foo</bar>');

      xmlconcat
----------------------
 <abc/><bar>foo</bar>

xmlelement( ), istenen bir xml elementini, özniteliğini ve içeriğini yaratır.

SELECT xmlelement(name foo);

 xmlelement
------------
 <foo/>

SELECT xmlelement(name foo, xmlattributes('xyz' as bar));

    xmlelement
------------------
 <foo bar="xyz"/>

SELECT xmlelement(name foo, xmlattributes(current_date as bar), 'cont', 'ent');

             xmlelement
-------------------------------------
 <foo bar="2007-01-26">content</foo>

xmlforest( ), liste olarak verilen bir dizi xml elementini ve onların içeriklerini xml olarak oluşturur.

SELECT xmlforest('abc' AS foo, 123 AS bar);

          xmlforest
------------------------------
 <foo>abc</foo><bar>123</bar>


SELECT xmlforest(table_name, column_name)
FROM information_schema.columns
WHERE table_schema = 'pg_catalog';

                                         xmlforest
-------------------------------------------------------------------------------------------
 <table_name>pg_authid</table_name><column_name>rolname</column_name>
 <table_name>pg_authid</table_name><column_name>rolsuper</column_name>

xmlpi( ) fonksiyonu bir xml işleme komutu oluşturur. Bu fonksiyonun kullanımında içerik üzerinde bazı kontroller yapılmalıdır, yoksa oluşan xml’de hatalar ortaya çıkabilir.

SELECT xmlpi(name php, 'echo "hello world";');

            xmlpi
-----------------------------
 <?php echo "hello world";?>

xmlroot( ) fonksiyonu ise bir xml içeriğinin kök tag’indeki bazı öznitelikleri düzenlemeye yarar.

SELECT xmlroot(xmlparse(document '<?xml version="1.1"?><content>abc</content>'),
               version '1.0', standalone yes);

                xmlroot
----------------------------------------
 <?xml version="1.0" standalone="yes"?>
 <content>abc</content>

XML fonksiyonları arasında xml dosya kontrol ifadeleri de bulunmaktadır. Bunlar aşağıda listelenmiştir. Bu ifadeler sorgu içinde kullanılarak boolean değerler döndürürler.

IS DOCUMENT
IS NOT DOCUMENT
XMLEXISTS
xml_is_well_formed

Son olarak XML fonksiyonları içinde XML işleme fonksiyonları sayılabilir. Bunlar xpath( ), xpath_exists( ), xmltable( ) ile map fonksiyonları table_to_xml( ), query_to_xml( ) ve cursor_to_xml( )’dir.